1950’lerden bu yana kalkınma çabaları, toplumun yaşam kalitesini iyileştirmeyi amaçlayan proje ya da programlarla karakterize edilmektedir. Bu proje ve programlarla olağanüstü insan ve fiziksel kaynakların kullanılmasına rağmen, çoğu proje/program beklentileri karşılamayan sonuçlar vermektedir. Projeler yarar sağlamayı hedefledikleri toplulukların öncelikli gereksinimlerine yanıt verememekte, öngörülen çıktılar üretilememekte, üretildiği durumlarda da kalıcı kılınamamakta, hedef gruplar yeterince yararlanamamakta, proje maliyetleri öngörülenden daha yüksek hale gelmekte, uygulamada öngörülen zamanlar aşılmakta ve zaman zaman da öngörülmeyen ve istenmeyen çıktılar üretilebilmektedir.
Projeden yararlanacak olanların proje tanımlama sürecine yeterince ya da hiç katılmamış olmasından kaynaklanan yönetim zayıflıkları, proje finansman yönetimindeki eksiklikler, uygulama sırasında izleme mekanizmasının oluşturulmaması, proje faaliyetlerinin proje amacı ile yeterince ilişkili olmaması, projenin tasarımı sırasında projenin dış koşullarının gözetilmemiş olması, yukarıda sözü edilen başarısızlıklara katkıda bulunmaktadır.
Son otuz yılda proje ve programların hedeflerine ulaşması için, başarısızlıkları ortadan kaldırmak ve proje yönetimini güçlendirmek üzere bazı araçlar geliştirildi. Proje döngüsü yönetimi, mantıksal çerçeve yaklaşımı, hızlı değerlendirme teknikleri gibi isimler altında geliştirilen bu yöntemler, proje ve programları destekleyen fon yöneticileri(donörler) tarafından giderek benimsendi.
Bu rehberin ve bu rehber eşliğinde verilen eğitim programlarının amacı da, toplumsal yarar üretmek için faaliyette bulunan kuruluşların programlarında yer alan çalışmaları, kendi öz kaynaklarını veya dış kaynakları kullanarak hedef alınan grupların yararına en etkili, en verimli ve en kalıcı biçimde hayata geçirmelerine destek olmaktır.
Proje ve Programlar
Projeler, belirli bir zaman ve bütçe çerçevesinde, belirli bir amaca ulaşmayı sağlayacak sonuçları üretmek üzere insani ve fiziksel kaynakların bir araya getirildiği planlanmış faaliyetlerin bütünü olarak tanımlanır.
Projeler, büyüklükleri, amaçları ve süreleri açısından çeşitlidir. Projeler, bir topluluk içinde sınırlı girdilerle ve görece kısa bir zaman içinde somut çıktılar üretmek üzere başlatılabilir. Ya da daha uzun bir zaman dilimi içinde büyük mali kaynaklarla yalnızca fayda üreten projeler de olabilir. Bir köyde yetişkin eğitimi projesinden bir ülkede okul ağındaki çocuklar için temel eğitim projesine kadar örnekler vermek olanaklıdır. İlki yalnızca bir öğretmen ve birkaç eğitim malzemesi ile gerçekleştirilebilecekken, ikincisi pek çok sayıda okul, öğretmen, eğitim materyali ve idari faliyete gereksinim duyar.
Projeler tek başına ya da bir programın altındaki diğer projelerle birlikte aynı hedefe hizmet edebilirler. Örneğin, Sürdürülebilir Kırsal Kalkınma Programı altında organik tarım projesi, kadınların güçlendirilmesi projesi, doğal kaynakların kirliliğe karşı korunması projesi, sulama sisteminin geliştirilmesi projesi, okur-yazarlığın artırılması projesi vb., pek çok alt proje sürdürülebilir kırsal kalkınma programının genel hedeflerine ulaşılmasına katkıda bulunabilirler.
Bir Projenin Başarısını Etkileyen Faktörler
Bir projenin başarısı bir dizi faktör ile yakından ilişkilidir.
− İyi planlama
− Yeterli düzeyde örgütsel/kurumsal kapasite
− İşini iyi yapan ve motivasyonu yüksek bir proje ekibi
− Ortaklar arasında iyi ve açık bir işbölümü ve üstlenilen görevlerin yerine
getirilmesinde kararlılık
− Projenin gerçek bir sorunu ele alması
− Yararların kadın ve erkek arasındaki eşitliği gözetmesi
− Hedef grupların ihtiyaçlarına yanıt vermesi
Projenin başarısını etkileyen en önemli faktörlerdir. Bu faktörlerin arasında gerçek soruna eğilme ve hedef grupların ihtiyaçlarına yanıt verme ise projelerin başlangıç noktasını oluşturmaktadır.
Proje Döngüsü Yönetimi
Proje Döngüsü yönetimi, proje tasarımının kalitesini iyileştirmek ve etkinliğini artırmak için kullanılan bir araçtır. Geçmiş deneyimlerin başarısızlıklarından hareketle geliştirilen bu aracın özellikleri şöyle sıralanabilir:
− Sektörel yaklaşım
− Talebe yönelik çözüm üretimi
− İyileştirilmiş analizler
− Hedefe yönelik planlama
− Doğrulanabilir etki
− Kaliteye vurgu
− Sürdürülebilirliğe odaklanma
− Formatların standard hale getirilmesi
Bir süreç ifade eden “proje döngüsü yönetimi” altı temel aşamayı içinde barındırır. Bu aşamalar:
1.: Tanımlama Projeye ilişkin ilk fikirlerin ortaya konduğu ön tasarım
aşaması.
2.: Tasarım Projenin teknik ve operasyonel açıdan detaylı olarak
tasarlandığı aşama.
3. Formülasyon/Değerlendirme: Tasarımı tamamlanmış olan projenin teknik, mali, ekonomik, kadın-erkek eşitliği, sosyal, kurumsal ve çevresel perspektifler açısından tutarlılığının, bütünselliğinin ve işlevselliğinin değerlendirildiği aşama.
4. Önerinin Hazırlanması, Onaylanma ve Finansman: Proje önerisinin yazılması ve finansmanının sağlanması aşaması.
5. Uygulama ve İzleme: Projede öngörülen faaliyetlerin hayata geçirilmesi,
denetlenmesi ve değerlendirilmesi aşaması.
6. Değerlendirme: Proje çalışmalarının ve elde edilen sonuçların gözden
geçirilmesi ve değerlendirilmesi aşaması.
Bu değerlendirmeler sonraki proje hazırlıklarına esas teşkil edebilecektir.
Döngü, her aşamanın bir diğerine zemin oluşturduğu süreklilik gösteren bir süreçtir.
Proje Döngüsü Yönetimi ilkeleri:
− Proje döngüsünün her aşaması yapılandırılmış ve bilgiye dayalı bir karar
oluşturma sürecine dayalı olmak
− Paydaşların karar verme mekanizmasına katılımını gözeten bir yönelimde olmak
(hedef grup yönelimli)
− Proje tasarımı ve yönetiminde tutarlı ve analitik bir yaklaşım içermek
− Yararların sürekli kılınmasını sağlayacak mekanizmalara sahip olmak
− Entegre bir yaklaşıma ve dokümaların standardlaştırılmasına dayanmak
KAYNAK: Feray SALMAN
Bağlantı
